‘De stamhouder’

LAREN - Vorige week was ik op de koffie in het nieuwe appartement van pastoor Jan Vriend en hij wees me die ochtend op de Volkskrant waarin een interview stond met regisseur Diederik van Rooyen (47), maker van de achtdelige dramaserie ‘De stamhouder’, gebaseerd op het autobiografisch levensverhaal van de twee jaar geleden overleden Haagse journalist Alexander Münninghoff.

Lange tijd hield deze oud-verslaggever van het NOS journaal en latere correspondent in Moskou, de krankzinnige geschiedenis van zijn door de Tweede Wereldoorlog verscheurde familie verborgen voor vrienden en collegae. Een epos over liefde en een duister verleden, magistraal door hem opgetekend en als boek eervol bekroond in 2015 met de prestigieuze Libris Geschiedenisprijs. De pastoor tipte me dat er een link moet zijn geweest met Laren, interessant voor Bol an. De hoofdrolspelers liggen namelijk in een familiegraf op het Sint Janskerkhof!

‘De stamhouder’ begint - zoals we afgelopen zondag in het eerste deel ‘make love not war‘ al hebben kunnen zien - met Alexander’s relatie in de roerige jaren zestig met de vrijgevochten Ellen. Na een onstuimige liefdesnacht ontdekt zij dat Alexander’s vader tijdens de oorlog een SS’er was. Ze kapt ermee. Om een maand later bij hem terug te keren. Ze is zwanger. Alexander moet - wil hij zijn relatie redden - de confrontatie aangaan met het verleden van zijn familie, soms shockerend, dan weer hartverwarmend. Over een streng katholieke grootvader Joan Münninghoff - koopman in Laren - die bang als hij als pacifist is dat Nederland erbij betrokken zou worden, vanuit ons dorp aan het begin van de Eerste Wereldoorlog de benen neemt naar Denemarken, daar een exportbedrijf in groenten en fruit opzet, een trawler koopt, de wapenhandel ingaat, daarmee in Letland een vermogen opbouwt, een Russische gravin Erica Fanny Von Schumacher trouwt en zich als oligarch een gerespecteerde machtspositie verwerft in de Baltische staat. De sluwe ‘Opi’ baadt in weelde en stort zich net zoals zijn excentrieke echtgenote ‘in ongecontroleerde wildebrasserij’, maar keert eind jaren dertig uit angst voor Rusland weer terug naar een villa in Voorburg. Zijn zoon, de vader van Alexander, moet regelmatig als kind vanuit de verwende luxe in Riga naar Nederland om (her)opgevoed te worden en kiest later tegen de wil van ‘de ouwe heer’ voor de Duitse Waffen SS en raakt zo verknipt dat hij niet goed voor Alexander, de stamhouder die door zijn dominante grootvader is bestemd om de familietrots voort te zetten, kan zorgen. Het kind wordt ontvoerd bij zijn inmiddels gescheiden moeder, ziet haar achttien jaar niet en leidt een eenzaam leven bij zijn vader en nieuwe vriendin.

‘De stamhouder’ is een fascinerend familiekroniek tot in de kleinste details. Ik ga spitten in mijn archief wat de relatie van ‘Opi’ was met Laren. Zijn vader, Franciscus Aloysius Bernardus Münninghoff, kwam uit Deventer en trouwde in 1874 met Margaretha Maria Velthuysen, dochter van Christiaan Velthuysen, burgemeester van Laren, die zijn broer Willem was opgevolgd, zoon van de president van Laren Chr. Veldhuysen, benoemd door Koning Napoleon op 17 juni 1800. De Veldhuysens waren in Laren grootgrondbezitter en toen Margarethe Velthuysen in 1928 overleed, werd er grond afgestaan voor de aanleg van de Nieuweweg. Zij was geroemd om haar inzet als bestuurder en huisbezoekster van ‘de Vereening voor armoede’. Haar man was blauwverver en lakenfabrikant en ging in 1893 failliet.

Voor mij ligt een foto uit 1916. ‘Langs de Brink’. Links het woonhuis van smid Klaas van de Bergh, de huidige ‘Smederij’. Daarnaast villa ‘De Beuken’ van lakenfabrikant Münninghoff. Bol an mensen, geniet van het boek en de serie. Wat een verhaal!