Dorpsgezicht.

Bij de ‘Larensche kunsthandel’ kwam een lieflijk kunstwerkje tevoorschijn waarop - omringd door korenakkers, boekweit, en heidegronden - ons toentertijd dunbevolkte boerendorpje Laren met als ziel de over anderhalve maand 500 jaar bestaande Johanneskerk. Gebouwd door meester Lubbertus als bakstenen kerk - op het Sint Janskerkhof stond een houten kapel gewijd aan Johannes de Doper- voor misschien nog geen tachtig rooms katholieken en ingezegend op de naamdag (17 sept.) van de H. Lambertus van Maastricht. Zestig jaar later wordt deze Lambertus- St.Vitus- Johanneskerk (?) tijdens de reformatie door de Baljuw van Gooiland, ‘beeldenstormer’ jhr. Willem van Zuylen van Nijeveld geconfisqueerd en toegewezen aan de protestanten. De absis, de veelhoekige uitbouw destijds tegen de huidige blinde muur aan de Naarderstraat, wordt later schandalig gesloopt. De aquarel is gedateerd tweede helft negentiende eeuw, omdat ons oudste rijksmonument in 1844 door de muren wit te bepleisteren ingrijpend werd gerestaureerd in neoclassicistische stijl. De lijst rond het dak duidt erop. Bijzonder aan onze Johanneskerk is dat het twee eigenaren kent. Het schip is eigendom van de protestantse gemeenschap, de kerktoren van de gemeente Laren. Dat laatste is te danken aan Napoleon. (1769-1821) Alle 1600 kerktorens van Nederland werden eind 18e eeuw, in 1798, door een wet van de Franse vorst gevorderd en eigendom van de burgerlijke overheid. Dat was uitermate slim want hiermee creëerde ‘de kleine grote krijgsheer’ zijn eigen militaire uitkijkposten en kon hij via een uiterst geheimzinnig communicatiesysteem ‘De Chappe’ (grote houten seinen die met een verrekijker vanuit de torens werden bekeken) binnen een dag gecodeerde berichten heen en weer sturen van Parijs naar Amsterdam. Per paard kostte dat al gauw meerdere dagen. In Laren zal het gebruik van deze ‘Chappe’ niet het geval zijn geweest. De toren, (33 meter incl. spits) werd alleen gebruikt om de noodklok te luiden, te kijken en horen hoe laat het was, of burgers te informeren - pas in de twintigste eeuw- door het uitluiden van een overledene. Ook was het een prima drooghek voor de geweven brandweer- slangen. Sommigen in Laren, de echte chauvinisten zal ik maar zeggen, beweren dat Napoleon ook ons dorp heeft bezocht. Frits Booy van de Historische Kring ‘Baerne’ publiceerde over deze mythevorming een kleine tiental jaar geleden in het historisch tijdschrift ‘Tussen Vecht en Eem’. Napoleon’s bezoek aan Naarden (21 oktober 1811) vanuit Utrecht via Lage Vuursche, Baarn en Eemnes, verwijst hij naar het rijk der fabelen. Ook voor wat betreft Laren weerspreekt hij het gerucht dat de keizer op dezelfde dag over de Laarderweg reisde. Napoleon logeerde echter 20 en 21 oktober in Amsterdam. ‘Het is altijd goed dat verbeterde inzichten boven komen en dat fouten gecorrigeerd worden’, concludeert Jaap Groeneveld van de Historische Kring Eemnes in een beschouwend artikel. ‘Geschiedschrijving blijft mensenwerk en men vertrouwt vaak op wat anderen al hebben geschreven.’ Als u de kans krijgt, bezoek de Johanneskerk. De restauratie is prachtig. Of ga naar een van de zomerconcerten. Rien Donkersloot bespeelt dinsdag 3 augustus om 20.00 uur het carillon én het schitterende 18e eeuwse Titz-orgel dat voor 1 euro werd geschonken door de Lutherse gemeente in Hilversum. De toegang is -met een glas na en collecte aan de uitgang- gratis.

Leo Janssen.
www.bol-an.nl