'Chronische eenzaamheid onder senioren is vaak onzichtbaar'
GOOISE MEREN - De meeste ouderen redden het prima, vertelt seniorencoach Roos de Graaf, maar er zijn er ook een aantal die het niet alleen redden en vaak eenzaamheidsgevoelens hebben. En dat aantal zal in de toekomst door onder meer de vergrijzing en de medische ontwikkelingen eerder toe- dan afnemen, voorspelt ze. "Meisjes die nu het levenslicht zien worden minstens honderd."
door Yvette de Vries
Tel daarbij op het overheidsbeleid dat erop gericht is dat mensen langer thuiswonen en een toename van het aantal mensen met gevoelens van eenzaamheid ligt op de loer. Eenzaamheid kan leiden tot serieuze gezondheidsproblemen. De senioren waar De Graaf het over heeft, hebben vooral de behoefte om zich gehoord en gesteund te voelen. Ze zitten verlegen om een praatje. "Kinderen, mantelzorgers en zorgverleners lukt dat niet altijd. De praktische zaken regelen of aanhoren, daar ligt veelal de focus op. Een 'gewoon' gesprek schiet er dan vaak bij in", aldus De Graaf. Niet alleen tijdgebrek of fysieke afstand spelen daarbij een rol, het gaat ook vaak om onderwerpen die gevoelig zijn, zeker tussen ouder en kind. "We hebben vaak niet geleerd om te praten over dit soort zaken." De seniorencoach typeert ze als de niet-medische levensvragen, zoals verlies, zingeving of eenzaamheid. Eenzaamheid is overigens niet het 'domein' van senioren alleen. De Graaf: "Je kunt een gevoel van eenzaamheid op elke leeftijd hebben. Ook voor mensen met een groot sociaal netwerk kan het niveau van gewone relaties te wensen over laten." De oorzaken van eenzaamheid? Die kunnen heel divers van aard zijn. Geen kinderen, familie of vrienden die zijn weggevallen, maar ook persoonlijkheidskenmerken kunnen een rol spelen. Voor die mensen is het bijvoorbeeld lastig om sociale relaties aan te gaan of te onderhouden. Ook wanneer je met pensioen gaat kunnen er veel belangrijke relaties wegvallen. "Veel mensen ontlenen hun identiteit aan hun werk, als dat dan wegvalt en ze nog wel midden in het leven staan kan dat lastig zijn. Om dit te voorkomen is het verstandig bijtijds stil te staan bij het aangaan van zingevende en leuke (neven)activiteiten", licht De Graaf toe.
Onzichtbaar
De seniorencoach weet wel waarom eenzaamheid zo lang onder de radar blijft. "Ze komen bijna niet meer buiten, ze doen veel alleen en vragen geen hulp. Ze willen anderen niet tot last zijn en voelen zich vaak overbodig." De Graaf zoekt de oplossing om ouderen uit een eenzaam dal te laten komen onder andere in zingeving. Een luisterend oor, de oudere zélf weer grip laten krijgen, het verbeteren van sociale vaardigheden en het gevoel van eigenwaarde.. Maar ook meer sociale interactie kan volgens haar de glans in het leven weer terugbrengen. Ze erkent dat er nog een behoorlijk taboe op het onderwerp rust. "Mensen zullen niet snel zeggen dat ze zich eenzaam voelen en als ze dat wel doen dan valt het gesprek vaak stil." De Graaf waakt er wel voor mee te grienen en dat is ook haar advies. "Je kunt vragen naar wat mensen zelf nog aan mogelijkheden zien om er iets aan te doen. Het gaat om zin uit jezelf halen en het leven zoals het is." Ze wil ook het beeld wegnemen dat (eenzame) ouderen zielig zouden zijn. "Ze hebben een schat aan levenservaring, hebben veel dingen in hun leven gedaan en we kunnen een hoop van ze leren. Kortom: ouderen doen ertoe." Er moet wat haar betreft ook meer verbinding komen tussen verschillende generaties. De Graaf is voorstander van de terugkomst van maatschappelijke stages voor scholieren en van woonvormen waarin generaties met elkaar wonen en zorgen voor elkaar. Zelf organiseert ze zogenaamde ontmoetingsmiddagen.