Aan de rand van de hei ligt het landhuis Breidablick, ontworpen door architect Theo Rueter.
Vijf jaar geleden mailde makelaar Jacques Walch mij het huis te bekijken vanwege zijn bizarre geschiedenis tijdens de oorlog toen het bewoond werd door de verzetsmensen Willem en Fietje van Iependaal. Willem stond op een zwarte lijst omdat hij in '14-'18 aan de IJzer vrijwillig in het Engelse leger tegen Duitsland had gevochten en als volksschrijver van 'Polletje Piekhaar' weigerde voor de Kultuurkamer te tekenen.
Er waren veel onderduikers, soms 26 tegelijk: Joden, studenten en Engelse piloten. In De Gooi- en Eemlander van 21 september 2002 interviewt Jos Haagmans hun zoon Jan, die postuum de Yad Vashem-onderscheiding in ontvangst mocht nemen voor zijn ouders. Als in een jongensboek doorzoeken Jacques en ik de villa. Waar staat 'de kachel die kon omklappen met pijp en al' zoals Jan in het artikel aangeeft en waar is het labyrint van schuilkelders? Nauwkeurig zoeken we, we zien geen sporen.
Breidablick is ook het verhaal over Feldwebel Hans Krammer, sergeant uit het Oostenrijkse Sankt Pollen die, toen het huis vol zat met onderduikers, een kamer in de villa betrok. "Het eerste," lees ik, zoon Jan citerend, "dat hij deed, was met zijn laarzen op de vloer stampen: 'zijn hier onderduikers?' Van onder de planken klonk benepen: 'Jawohl mein Herr'. Zijn enige reactie was dat we voorzichtig moesten zijn. Toen wisten mijn ouders dat hij 'een goeie' was." Naast de schouw was een geheim belknopje voor contact. "De onderduikers zaten echt in het hol van de leeuw. Boven Duitsers, daaronder ons gezin." Achter de deur Baldour, een Mechelse herder. Als de Duitsers een razzia hielden sloeg hij aan, waardoor ze even werden afgeschrikt. "We hadden dan twee minuten om de onderduikers onder de grond te krijgen." Als de Duitsers echt vervelend werden, kwam Hammer - na ons belletje - in vol ornaat en scheldend naar beneden en schreeuwde: "Idioten, jullie hebben hier niets te zoeken." Dan dropen ze af.
In een vleugel van de villa was een Funkstelle, een vuurleidingscentrum voor 22 kanonnen die opgesteld stonden bij Amersfoort. In het huis kwamen alle telefoonlijnen van de Duitse artillerie samen. In de kleine kelder lagen bommen met tijdmechanisme. Krammer had besloten dat als de geallieerden doorbraken bij Amersfoort, hij de Funkstelle zou opblazen, zodat de kanonnen blind werden en niet op hen gericht. "Op het laatste moment had hij vader ingelicht. De hele villa zou opgeblazen worden. Een onmogelijk dilemma. Of dertig onderduikers, of het redden van duizenden levens. Gelukkig hoefde het niet. Zonder Krammer hadden wij de oorlog niet overleefd." Na de oorlog zat Krammer ondergedoken. Door verzetsmensen is hij teruggebracht naar Oostenrijk. In 1970 is hij gestorven. Krammer is nooit geëerd.
Een paar jaar geleden dook zijn naam weer op in Laren. Op 4 mei. "Een 'goede Duitser' die zijn geweten en vrijheid hoger achtte dan de blinde agressie en haat van zijn broodheer. Het zou een mooi gebaar zijn als wij de zoon van Hans Krammer volgend jaar uitnodigen bij onze herdenking", klonk het op de Brink. De herdenking was nog geen jaar voorbij, of de uitnodiging was alweer vergeten.
Film over Breidablick via: http://www.nefesh.nl/2014/06/nefesh-tv-16-23-juni-2014.